Taal van de zomer 1 – 7
1
Het leek zo mooi, de liefde, hun liefde, haar liefde, zijn liefde, alle liefde. Maar er bleken ook scherpe kantjes aan deze omgang te zitten. Niet in de laatste plaats door de wispelturigheid van Emma.
Het kon niet anders of er zou ook een donkere bladzijde komen in het verhaal over het bestaan van Emma en Bjarne.
Ze kon zich er niet in vinden dat Bjarne met mensen zoals Gerard Vroeg en Maarten Wolvenknaap omging. Vooral voor die laatste bleef ze hem steeds waarschuwen. Wat eerst belangstelling was geweest werd steeds vaker bemoeizucht. Waarom mocht Bjarne niet zelf zijn vrienden uitkiezen?
Alsof hij aan Emma verantwoording moest afleggen. Het duurde niet lang of de eerste ruzie was een feit. Het was een korte maar hevige ruzie toen ze weer eens haast had. Toen ze Bjarne een zoen en een knuffel had gegeven.
Hij voelde zich naderhand schuldig en vond dat hij verkeerd had gehandeld. Bjarne had zich niet moeten laten provoceren door haar vileine opmerking over zijn eenvoudige afkomst en de lastige situatie van zijn ouders. En hij had helemaal zijn mond moeten houden toen ze hem vertelde over de relatie tussen de jeugdige Wolvenknaap en de schrijver Jan Boter.
Ze leek haar drukke leven alleen dan aan te kunnen als ze de gelegenheid had om zich eens flink tegen haar jeugdige minnaar af te zetten. Het hakte er flink bij Bjarne in. Hij was van streek en hij wilde het liefst zo snel mogelijk verhuizen.
Er kwam een onaangename gebeurtenis in het leven van zijn hospita. Tijdens een verkeerscontrole bleek dat zij net iets te veel gedronken had en dat de uitslag was 0,6 promille in plaats van de toegestane 0,5 promille alcohol in het bloed. Wekenlang was ze gepikeerd dat haar rijbewijs was afgenomen omdat ze maar een paar druppels te veel had gedronken.
De paar druppels hadden zwaar voor haar gewogen en ze nam daarom het besluit om voortaan helemaal geen alcoholische dranken meer te drinken.
Ze vroeg de eenvoudige Bjarne om solidariteit, en die kreeg ze doordeweeks. In het weekend wilde hij zijn biertjes niet laten staan. Hij ging toch lopend naar de kroeg en Bjarne had niet eens een rijbewijs.
Hij vroeg de beeldschone Emma of ze hem het voor deze keer en omdat het weekend was wilde vergeven. Emma knikte en verliet met haar feeërieke bewegingen gracieus de kamer. Bjarne nam het flesje aftershave uit Parijs in zijn handen en spoot een beetje op zijn kin, waar zich stoppels van drie dagen niet scheren bevonden.
Opnieuw viel het het op dat hij romantische gevoelens voor zijn hospita koesterde. Het was inderdaad vervelend voor haar dat ze haar rijbewijs voorlopig kwijt was.
Later die avond, toen Bjarne al op bed lag schreef hij in het Havermout schrift een tweede tekst over de ruzie met Emma. Ze moesten samen de taal van de zomer leren spreken, dat schreef hij in het schrift. Elkaar in de ogen durven kijken.
De volgende dag op school kocht de jeugdige Bjarne voor twintig Hollandse guldens het tweedehands leren jasje van Arthur. Het was hem te klein geworden, maar Bjarne paste het perfect. De deal was snel gesloten. Toen Bjarne thuis was schreef hij met witte letters “Hector Havermout and the scapegoats” op het jasje.
Het werd zijn uitgaans-jasje wanneer hij in het weekend naar uitgaansgelegenheden voor jongeren ging. Emma vond het vreemd toen ze het zag. “Wat betekent dat Bjarne, zit je in een muziekbandje? Waarom heb je dat op jouw jas geschreven en hoe kom je aan die jas?” Hij bleef haar de antwoorden schuldig en hij nam een slok van zijn biertje.
Het was voor hem een donkere bladzijde in zijn leven geweest, de eerste ruzie met Emma. De jeugdige Bjarne had kennis moeten maken met haar sadisme. Haar manier om een ander het gevoel te geven dat hij helemaal niemand en niets was en alleen op de wereld rondliep om haar in haar complexiteit te behagen.
Het werd een donkere bladzijde met een zware echo. Bjarne sliep niets vermoedend in zijn onschuld. De zomerregen tikte tegen het raam van zijn slaapkamer.
2
Er gingen een paar saaie dagen voorbij op de Middelbare Tuinbouwschool. Zelfs de grappen van de stoere tuinderszoon Arthur, die steeds zijn nieuwe leren jasje droeg, konden de jeugdige Bjarne niet vermaken. Totdat de vrijdag aanbrak en ze voor maatschappijleer naar een galerie in de stad gingen om hedendaagse kunst te bekijken. De leerlingen gingen op de fiets vanaf Overvecht de stad in en kwamen bij de galerie. Arthur had weer het hoogste woord. Alsof hij telkens het middelpunt van de belangstelling wilde zijn.
In de galerie hingen kleurige portretten van de fantasierijke kunstenaar Alfons Bortano. Bjarne had weleens in de krant over deze extraverte kunstenaar gelezen, maar hij had nog nooit zijn werk in de werkelijkheid gezien.
Er was een kleurrijk portret te zien, groene kleuren en rood op de wangen. De haren zwarte strepen, de wenkbrauwen zwaar aangezet. De ogen leken in een leegte te staren, de neus had wel iets weg van een feestneus. De kin hing versteend onder de mond, en de oren leken oplettend te luisteren. Het portret leek te balanceren tussen zelfspot en bittere ernst. Vreemde tegenstellingen.
De kleuren straalden warmte uit, maar de uitdrukking van het portret was kil. Het was geen werk dat de eenvoudige Bjarne aan de muur zou hangen, maar Arthur leek zich er uitstekend mee te vermaken. Hij probeerde het portret met zijn gezichtsuitdrukking te imiteren. Hetgeen hem wonderwel aardig lukte. Hij leek te balanceren tussen waanzin en ernstige realiteit. Het fascineerde de jeugdige Bjarne om Arthur zo bezig te zien.
Een ander portret was in sombere bruine kleuren opgezet met dunne lagen olieverf. Het was het portret van een verbaasde jongeman. Het vreemde was dat de jongeman op Arthur leek, maar die had dat zelf niet in de gaten.
Een ander werk van de kunstenaar Alfons Bortano was een grote zeefdruk, een dubbelportret met twee identieke gezichten. Vervreemdende ogen, bijna abstracte ogen en een strenge verlangende mond. De oren ontbraken, wat het gevoel gaf dat het portret alleen maar kon kijken. Kijken en kussen, niets anders dan dat. Twee gezichten, vier ogen, twee monden. Het gezicht leek te balanceren tussen stilte en oneindig geluid.
Het vierde werk dat Bjarne Gosse van deze bijzondere kunstenaar bekeek was een portretwerk van krijt op papier. De kleuren waren somber gehouden, de zwarte lijnen toonden de expressie. Alhoewel de lijnvoering trefzeker was leek de expressie van het gezicht aarzeling uit te stralen. Het gaf een dubbel gevoel om er naar te kijken. Was het een triest persoon die hier voor model had gestaan, of was het een gedrocht uit trieste fantasie ontsprongen.
Naarmate de scholieren langer in de galerie aanwezig waren werd het steeds stiller.
Het vijfde werk dat Bjarne bekeek was weer een dubbelportret. De twee identieke gespiegelde gezichten verbonden door een geheimzinnige laag verf. Alle portretten van de kunstenaar Bortano leken te balanceren tussen totale gekte en nuchtere werkelijkheid.
Het voelde aan als het balanceren van zijn eigen leven, bedacht Bjarne. Soms leek hij een koorddanser op een hoog gespannen koord, de andere keer was hij weer nuchter met de beide voeten stevig op de grond.
De jeugdige Bjarne had niet het zelfvertrouwen van de stoere tuinderszoon Arthur.
De zelfverzekerde schilderskwast van de kunstenaar Bortano had Bjarne niet in zijn bezit.
Bjarne had zijn ogen, zijn oren, zijn neus en zijn handen. Een brein en een hart had Bjarne Gosse ook. En alles bij elkaar zorgde ervoor dat hij veilig bleef balanceren, met zijn rugzakje op een hooggespannen koord, met zijn verlangen naar de toekomst met beide voeten op de grond.
Balanceren, het leek een toverwoord in deze rumoerige tijden. Het was de enige manier om te overleven, zonder balans liep alles in de soep.
Die zaterdagochtend vond Bjarne een brief van Gerard Vroeg op de deurmat:
“Plotseling schaamde ik mij er voor dat ik nog met mijn teddybeer sliep. Ik richtte mijn woede op het onschuldige levenloze dier, trok zijn kop van zijn romp en ontdeed hem van zijn ledematen.”
De jeugdige Bjarne schrok van de eerste zinnen die hij las in de brief die Gerard Vroeg hem ongevraagd gestuurd had. Hij besloot de brief opzij te leggen. De donkerblonde Bjarne dacht weer aan de geweldige vrijpartij met Emma.
Hij adoreerde haar. Hij kon niet anders dan hopen dat de gezamenlijke nachtelijke verpozing het begin van een liefdesaffaire was. De jongeling Bjarne wilde niets anders dan een bevestiging dat ze, Emma en hij, het samen te gek met elkaar hadden gehad. De uren leken langer dan ze in werkelijkheid duurden. Bjarne kon zich moeilijk op zijn studie voor het proefwerk natuurkunde concentreren. Dit was een lastig vak. Hij dacht de hele tijd aan liefde.
“Ik nam de onderdelen van de bedroefde beer te samen en deed ze in een plastic zak. Ik nam de plastic zak mee naar het water en gooide de zak in het water. Daarna was ik weer naar huis gegaan en verschoonde de lakens van mijn bed.”
De brief van Gerard vroeg opnieuw zijn aandacht. Hij zat in de grote woonkamer.
Op de salontafel lag het nieuwste boek van Karel Krampool, de favoriete schrijver van Emma. “Truus en de krokodillentranen” stond er als titel op de kaft. Geen enkele behoefte had Bjarne om het boek te gaan lezen. Ook de brief van Gerard liet de donkerblonde Bjarne links liggen. Hij wilde alleen nog maar aan Emma denken en aan hun geweldige nacht samen.
3
Het was volop zomer in de studentenstad Utrecht. De straat geurde naar bloeiende rozen.
Toen de sensuele Emma terugkwam van de trip voor haar werk naar Antwerpen had ze het voortdurend over Maurice van Sleveren, de succesvolle homoseksuele kunstenaar uit Antwerpen. Ze had een uitgebreid interview met hem gehad in zijn befaamde atelier.
Geen woord kwam er over haar lippen over het feit dat ze samen liefde hadden bedreven, zij en Bjarne. En dat het een intense romantische gebeurtenis was geweest met meerdere hoogtepunten en lang dromerig nagenieten.
Bjarne wist niet dat er homoseksuele kunstenaars bestonden. Hij had wel eens gehoord over homoseksuele herenkappers en een tennisspeelster die lesbisch was, maar er bestonden dus ook homoseksuele kunstenaars.
Lieve Emma irriteerde zich aan zijn naïviteit. Ze was eerder plotseling boos op de jeugdige Bjarne geworden omdat hij “broterham” zei in plaats van “boterham”. Hij dacht dat het met brood te maken had. Zij wist Bjarne ervan te overtuigen dat het toch “boterham” was. Hij schrok van haar plotselinge boosheid. Het verheffen van haar stem. Had hij zich dan toch vergist en had zijn uitbundige fysieke liefde haar teleurgesteld. Ze bleef drammen. Echt volhoudend alsof haar gelijk met iets heel belangrijks in de wereld verband hield. Het intimideerde de jeugdige Bjarne lichtelijk. Het was alsof ze hem extra wilde laten merken dat hij jong en onwetend was. En dat hij zich er allemaal niet te veel van voor moest stellen, over wat er tussen hen gebeurd was.
“Maurice van Sleveren”: Hij had nog nooit iets over hem gehoord. Toen de avond voorbij was wist Bjarne Gosse meer over de kunstenaar Maurice van Sleveren dan dat hij over zichzelf te weten kwam. En hij begreep al helemaal niet waarom ze niets over hun romantische nacht had gezegd.
In de fantasiewereld van zijn dromen had hij gehoopt dat zijn geliefde hospita hem de liefde zou verklaren. Het was in zijn gedachten een logisch gevolg geweest op hun vrijpartij. Emma was lieve Emma geworden. Maar lieve Emma was minder lief dan Bjarne had gedacht. Ze etaleerde voortdurend haar kennis over allerlei zaken in de wereld die zij belangrijk vond. Over haar gevoelens voor de jeugdige Bjarne kon ze kennelijk niets kwijt.
Hij vond het vreemd, maar hij besloot voorlopig te zwijgen. En te luisteren, vooral luisteren, misschien kon hij ergens een rode draad vinden. Wellicht kon hij er achter komen waarom ze hem zo veel had te vertellen. Misschien vond ze het moeilijk vanwege het leeftijdsverschil. Had hij er dan zelf over moeten beginnen? Ze gaf hem de kans niet. Geen woord over de verse bos gladiolen in de woonkamer. Geen woord over de aandacht en de verzorging die Bjarne aan Frits had gegeven. Frits was steeds vaker in de tuin te vinden.
Lieve Emma liet haar hele reportage over de Antwerpse kunstenaar van Sleveren de revue passeren. Werkelijk alles wat zij aan informatie had ingewonnen kwam voorbij. Zoals de keuzes voor zijn modellen, vaak aantrekkelijke jonge vrouwen. De abstracte elementen in zijn werk, zijn passie voor lokale flora, zijn kennis over zang van vogels. Er was geen speld tussen te krijgen, wanneer Emma begon te praten verdwenen alle dagelijkse beslommeringen als sneeuw voor de zon. Emma was blij dat er iemand in haar huis was tegen wie ze kon praten. Ze had iemand om haar kater te verzorgen wanneer ze op reis was voor haar werk. Ze had iemand die op het huis kon passen wanneer ze van huis was.
Ze was nooit op zijn kamer geweest, dat was zijn terrein, daar betaalde Bjarne Gosse voor. Zodra ze hem ergens anders in huis tegenkwam veranderde haar stem in een intense magneet, waar de jeugdige Bjarne verwonderd naar luisterde en waar hij geen nee tegen kon zeggen.
Zijn liefde wilde hij haar opnieuw geven. Het kwam niet verder dan luisteren naar wat Emma had te zeggen. Haar stem klonk in zijn dromen, tussen alle muren van zijn gedachten.
De volgende dag kreeg de dromerige Bjarne opnieuw een brief van Gerard Vroeg. Hij was op zoek naar een kamer in Utrecht. Het was uit met zijn vriendin en hij wilde terug in Utrecht komen wonen. Bjarne schreef hem kort terug dat hij niets wist. Hij was al een tijdje niet meer in de Nachtraaf geweest, omdat hij het leuk vond om in de avond tekeningen te maken met zijn favoriete radiozender op de achtergrond als muzikale begeleiding.
Bjarne Gosse vroeg zich af hoe het met Maarten Wolvenknaap was. Had hij werkelijk contacten in de onderwereld? Of was dat een verzinsel geweest van Gerard Vroeg, die wel vaker verhalen verzon die weinig met de werkelijkheid hadden te maken.
Ze hadden het ooit, toen het nog lente was over de taal van de zomer gehad.
Dronkenmanspraat in de kroeg, maar het was steeds in zijn gedachten terug gekomen. De taal van de zomer en de bloeiende rozen.
4
Naakte lijven verlangden naar lichaamswarmte. Geesten zochten kameraadschap. Bjarne piekerde over zijn mondelinge examen Groenteteelt.
Het was zonnig en zomers in de provinciestad Utrecht. Het leven leek de vrolijke jongeling Bjarne toe te lachen. Zijn vrijpartij met zijn hospita stond vers in zijn geheugen. De herinneringen namen in zijn fantasie groteske vormen aan.
Hoe moest hij ervoor zorgen dat Emma en hij weer intiem zouden geraken? Bjarne Gosse verlangde naar een vrijage. Naar de warmte van haar prachtige lijf, haar zoete geur en haar zachte kreunen verlangde hij.
Het warme weer leek het verlangen flink doen toenemen. Bjarne Gosse moest zo snel mogelijk zien af te koelen anders steeg de warmte naar zijn hoofd.
Het was onmogelijk om een poging te doen om zich zo te gedragen dat het leek dat ze hem opnieuw ging versieren. Ze zouden nooit meer in zo een toevallige situatie terecht komen. Ze zou hem ter plekke uitlachen of ze zou boos worden vanwege zijn naïviteit.
Emma was weer terug uit Antwerpen om over drie dagen te vertrekken naar Rome. Er zat dynamiek in haar leven. Ze was voortdurend bezig met het plannen van een volgende bestemming voor haar veelzijdige werk als journaliste en analytica van kunst.
Ze kreeg veel opdrachten en verdiende goed met haar werk. Een wereldvrouw die genoot van haar leven. Zijn bewondering was groot. Ze had iets, alsof ze van bijzondere adel was.
De jeugdige Bjarne Gosse vond het beeldende werk van de kunstenaar Maurice van Sleveren niet zo mooi, maar hij besloot uit wijsheid zijn mond te houden om een confrontatie met lieve Emma te voorkomen. Het was dus boterham, omdat een brood op een boot leek. In zijn fantasiewereld leek het spannender dan het was. Hij moest voortaan beter op zijn woorden letten. Dat was alles.
Het was weekend. De verlegen Bjarne had een glas cognac gedronken en begon te mijmeren over zijn bestaan.
Zijn leven kwam voort uit herkenbare bron; zijn moeder was een levendbarende hagedis, zijn vader een olifant in een porseleinkast die te lang langs de onstuimige rivier had gezworven.
Zijn schooljaar was als een zwerver in een opblaasbare rubberboot op weg naar onbewoonde eilanden. Het leven met lieve Emma was als een feestend cruiseschip op een woeste oceaan. De donkerblonde Bjarne leek op weg naar de bewoonde wereld, waar de beschaving hem toelachte.
Ieder weekend ging Bjarne weer naar de kroeg de Nachtraaf, omdat hij niet alleen met Frits wilde zijn. Maarten Wolvenknaap en Peter Halm waren er vaak aan het praten met Jan Boter. Gerard Vroeg had een woonruimte gevonden in Utrecht. Bjarne zat dikwijls even met hem te praten. Hij had een levendige fantasie die tot zijn verbeelding sprak. Soms vroeg de verlangende Bjarne zich af of hij wel de waarheid vertelde, maar het maakte hem niet echt veel uit omdat ze samen veel lol hadden.
“Bjarne wat ben je super vrolijk, je ogen dansen als sterren in de nacht”, sprak hij hem toe met zijn schorre rokersstem. Ze waren samen naar het park gegaan om daar nog een sigaretje te roken. Het koelde in de avond maar amper af.
Bjarne moest stage doen voor de tuinbouwschool. Er stonden een paar bedrijven op zijn lijstje om te solliciteren naar een stageplek. Hij dacht aan een biologisch bedrijf omdat hij dacht dat die mensen eerlijker waren in hun visie over de toekomst.
Bjarne Gosse wist niet dat de liefde een mens zo eenzaam en gelukkig kon maken. De aftershave uit Parijs had hem dichter bij lieve Emma gebracht. Ze hadden de liefde bedreven tijdens een bijzondere intense nacht, maar ze zei er helemaal niets meer over.
Bjarne liet zijn baard staan ondanks de protesten van Emma, die hem liever met een gladde kin zag.
Ze was al weer weg, ze hadden niets meer om over te twisten. Ze daagde hem uit, ze liet hem zijn nederigheid voelen. Ze was zijn muze, de reden voor zijn aanwezigheid op de aardkloot. Bjarne was gevaarlijk ernstig verliefd op haar en liet alle relativering varen.
Vanuit Rome kreeg hij een telefoontje dat ze voor haar werk drie weken naar Amerika moest. Ze zou hem van daaruit een brief schrijven beloofde ze. Nog altijd had ze niets over hun liefde gezegd.
De verlegen Bjarne Gosse creëerde een eenzame droomwereld met zijn verlangen om haar opnieuw lief te hebben. Het zuchtend landschap had een nieuwe heerseres, een keizerin, mijn hospita, een Godin: Emma Petronella. Lieve, lieve Emma.
5
Het was een opwindende ochtend deze zomer.
Emma was in Amerika. Er hing iets bijzonders in de lucht. Bjarne Gosse had het gevoel dat hij nu echt volwassen was.
De jeugdige Bjarne had opnieuw het nummer “Cowgirl in the sand“ van Neil Young beluisterd door de koptelefoon en zich mee laten slepen door het gitaargeluid van zijn muzikale held.
Hij ging naar de brievenbus in het grote huis van zijn hospita lieve Emma. Hij zag tot zijn grote vreugde dat er een brief uit Amerika op de deurmat lag. De dikke enveloppe zat vol met zeven blaadjes handgeschreven tekst en de auteur van die tekst was Emma Petronella, zijn lieve Emma. De jeugdige Bjarne herkende haar gedistingeerde handschrift onmiddellijk. Ze had een eminente manier van zinnen componeren. Ze was in New York geweest. Een van de belangrijkste wereldsteden, dankzij de leidinggevende en invloedrijke rol in handel, financiën, media, public relations, kunst, mode en educatie. In Brooklyn om daar Red Hook te bezoeken. In Manhattan voor een middagje in het Central Park waar ze een interessant gesprek had met een toevallige voorbijganger, die op weg was naar de dierentuin. Na haar bezoek aan New York was ze naar Washington vertrokken om er de stad Seattle te bezoeken. Vervolgens was ze weer terug naar New York gevlogen om er een belangrijke man te ontmoeten.
De eerste zes paragrafen van de brief uit Amerika maakten zoveel indruk op Bjarne dat hij vergat dat hij een eigen leven had en zich moest voorbereiden op de Middelbare tuinbouwschool. Nauwkeurig beschreef ze hoe de eerste dagen in Amerika waren geweest.
Ze hand een boeiend leven, heel anders dan zijn leven waarin Bjarne voor zichzelf moest zorgen en waar hij er belang bij had om Frits de kater op tijd zijn eten te geven. En de kattenbak verschonen en zijn schoenen poetsen, zijn broeken wassen, zijn boekentas vullen net de juiste schoolboeken.
En steeds maar in de weer met andere spullen. Het was alsof er een droom was uitgekomen waarvan Bjarne had gehoopt dat hij die droom nooit had willen dromen. De ene na andere zin was zo indrukwekkend dat Bjarne er verdrietig van werd dat er geen enkel woord over hem ging of over de gezamenlijk ondervonden liefde. Bjarne probeerde of er tussen de regels misschien een geheime boodschap te ontcijferen was. Een paragraaf die over iets anders ging maar eigenlijk over hun liefde ging. Hij was op zoek naar een waarom over waardoor ze dit allemaal aan hem schreef. Het leek meer op een reisverslag van iemand die haar kwaliteiten etaleerde dan een persoonlijke brief aan een geliefde.
De jeugdige Bjarne las de lange uitvoerige brief zoals hij naar haar had geluisterd, zwijgend met zijn eigen stille woorden diep verborgen in zijn hart. Zijn emoties waren verwarrend. Het was een boeiende tekst die ze had geschreven. Het was niet voor niets dat zij furore maakte ik haar vak. Ze vond haar eigen weg met woorden.
Maar hij zocht naar iets persoonlijk. Woorden waaruit hij kon opmaken dat ze van hem hield zoals hij van haar, zijn lieve Emma. Zijn godin van de liefde. Zijn zachte minnares. Waarom stond er helemaal niets over hem in de brief uit Amerika?
De door de jeugdige Bjarne nauwkeurig gelezen brief van lieve Emma uit Amerika had hem aan het denken gezet. Het was een lange uitvoerige brief die ze hem had geschreven. Terwijl hij op de dikwijls ondeugende Frits moest passen en hij zich moest voorbereiden op de examens van school, was zijn sensuele hospita in Amerika veranderd in een verwilderd liefdesdier. Ze was volgens eigen hilarisch schrijven aan de haak geslagen door een rijke Amerikaan. Een macho, die haar meenam naar feestjes waar ook Lou Reed, Bob Dylan en allerlei andere bekende Amerikanen rondhingen. In geuren en kleuren had ze de donkerblonde Bjarne haar avonturen beschreven. Ze kon dat goed met haar jarenlange ervaring als journaliste op het gebied van kunst. Haar brief was één brok pure literatuur, nooit had Bjarne zo intens over het leven gelezen als in de brief uit Amerika die zijn hospita hem had gestuurd. Nergens ontdekte hij ook maar een woord dat over hem ging of over zijn prille overweldigende liefde.
De jeugdige Bjarne moest niet zeuren! Welke beeldschone vrouw zou er ooit zo’n uitvoerige brief aan haar zestien jaar jongere minnaar schrijven. Niemand toch. Helemaal niemand. De jongeling Bjarne was met zijn neus in de boter gevallen. Hij realiseerde zich dat hij deze brief zorgvuldig moest bewaren.
6
Die zomer liep de rijke tuinderszoon Arthur op de Middelbare Tuinbouwschool op te scheppen over dat hij zwaar geschapen was. De jeugdige Bjarne vond het zoiets lulligs om over op te scheppen. Hij leek inderdaad wel op een schaap met die blonde krullen en vriendelijke tuindersogen. Maar het boeide Bjarne Gosse niet wat voor gewicht hij in zijn broek had. Trudy Molenaar leek er meer belang bij te hebben, want ze hing letterlijk en bijna schuimbekkend aan zijn lippen toen hij verhaal deed over de inhoud van zijn onderbroek.
Misschien tilde de serieuze Bjarne er te zwaar aan en had hij te weinig mededogen met zijn jeugdige leeftijd en argeloze achtergrond. Misschien zat er nog teveel van een nooit versleten taboe in zijn eigen rugzakje. Waarom was het altijd Arthur die succes had bij de leukste meiden, en waarom kwamen de hopeloze gevallen altijd bij Bjarne terecht. Waarschijnlijk was Arthur iemand die een groot gezin wilde stichten en was hij op zoek naar de meest vruchtbare vrouw. De Zeeuwse Trudy zag er heel vruchtbaar uit met haar ronde borsten en sterke heupen.
Misschien vergiste Bjarne Gosse zich en zat er achter die stoere bravoure een kwetsbare jongeman, die zijn gevoelens niet goed kon uiten en daarom maar voortdurend liep op te scheppen over de uitbundige grootte van zijn liefdesapparaat.
De moeder van Bjarne hield van vlinders. Wellicht dat zij in vlagen van wanhoop sprookjes verzon waar deze gevleugelde insecten een rol in speelden. Ze sprak er niet vaak over, maar Bjarne wist dat ze van vlinders hield.
Toen de jonge Bjarne thuiskwam lag er een briefje op de deurmat. Gerard Vroeg had een kleine kamer gevonden in Utrecht en hij vroeg zich af of Bjarne zin had om bij hem op bezoek te komen. Hij had een fles oude jenever gekocht en die wilde hij samen met hem opdrinken. Het was een uitgelezen kans om met hem over zijn merkwaardige brieven te beginnen. Wanneer ze wat hadden gedronken konden ze goed met elkaar praten. Bjarne hield ervan wanneer hij met hem begon te flirten, terwijl hij wist dat hij op oudere vrouwen viel.
Bjarne bewonderde de eigenzinnigheid van de mysterieuze Gerard. Het stelde hem gerust dat hij zichzelf kon zijn, terwijl hij wist dat hij hem op afstand hield.
De donkerblonde Bjarne vond een oude ansichtkaart met een afbeelding van een giraffe die een blauwe vlinder zoende. Bjarne schreef op het schrijfgedeelte op de achterkant zijn telefoonnummer met het verzoek om hem een keer te bellen om iets af te spreken.
Het waren zomerse dagen in de provinciestad Utrecht.
De zinnen uit de brief van Emma denderden nog na in het jeugdige hoofd van Bjarne. Zo een prachtige onderhoudende en erudiete brief schrijven. Dat kon alleen zijn lieve Emma. Hij was een bofkont dat ik dit allemaal mocht lezen. Ze had een uitbundige onderhoudende schrijfstijl. Intelligente zinnen met veel inzicht. Ze hield van symbolische betekenissen en gebruikte geraffineerde metaforen om haar eigenzinnige status nauwkeurig te benadrukken. De betoverde Bjarne besloot de brief niet helemaal uit te lezen, maar de rest te bewaren voor later. De studie riep om zijn aandacht.
Hij voelde zich vermoeid terwijl hij zich boog over hoofdstuk zevenentwintig van zijn scheikundeboek. Het was niet zijn favoriete vak op school, dat was tekenen.
Frits deed een plas in de hoek van de kamer waar de kattenbak niet stond.
Een brief van lieve Emma uit Amerika, vol bekende namen, meeslepende avonturen en pikante details over de liefde die ze daar had gevonden in haar verwilderde leven. Het kon niet anders, ze was volkomen losgeslagen. Zijn lieve Emma, zijn Petronella en haar jonge minnaar Bjarne, kwam totaal niet in de brief voor. Alsof er niets had plaats gevonden in het bed van Emma. Het liefdesdier met de wildste vrouwenwensen. Alsof hij haar nooit had verwend zoals een vrouw verwend moest worden, wijdbeens met de ogen gericht naar de hemel.
Lieve Emma had hem in het verre Amerika ingeruild voor een ander die minder lief was dan hij. Een man met geld en status. Bjarne Gosse moest zijn examens zien te halen door te studeren in het huis van een vrouw die hem had gebruikt als een fijnzinnig lustobject. Een handige huurder die voor haar zwarte kater kon zorgen wanneer zij zaken deed over de oceaan.
Bjarne pakte een dweil om de kattenpis van Frits op te dweilen. Het beest kon hem niet meer troosten. Er waren ook geen mensen die hij kende die dat wel konden doen. Hij moest aan Peter denken, maar Bjarne was zijn opdringerigheid van de laatste tijd behoorlijk zat aan het worden. Bjarne sloeg zich er in zijn eentje doorheen. Hij haalde met veel geluk een zes voor zijn examen bedrijfskunde. Een belangrijk vak.
De brief van lieve Emma uit Amerika las hij steeds weer opnieuw. Haar schrijfkunst was nog aantrekkelijker dan haar praatkunst.
Bjarne droomde er over dat ze ooit misschien een brief zou schrijven waar hij in voor kwam. Hij, haar jonge minnaar Bjarne. Hij droomde ervan dat ze een heel hoofdstuk van een boek over hem zou schrijven.
Emma Petronella was een uiterst obsessieve vrouw!
Bjarne wankelde omdat hij wist dat hij niet langer objectief kon oordelen over wie hij was en wie hij wilde zijn. Maar Bjarne bleef zichzelf ervan overtuigen dat hij volwassen was. Hij dacht goed na over de stappen die hij moest gaan nemen in zijn leven.
De ansichtkaart voor Gerard Vroeg lag op de salontafel. Bjarne keek nog eens goed naar de blauwe vlinder die een zoen kreeg.
Hij had zin om zich samen met Gerard te bezatten. Even geen poëzie en bloemen meer, maar de indringende smaak van oude jenever en het filosofische gezwets van een smaakmaker, want dat was Gerard Vroeg wanneer hij gedronken had.
Hij wist vast een mooi verhaal voor bij die blauwe vlinder.
7
De warmende zon liet de feestvierende zomer niet in de steek in de studentenstad Utrecht. Het leven liet een glimlach zien aan Bjarne, die dikwijls zomerse kleren droeg en genoot van zijn vrijheid als gangmaker op feesten.
Er werd getoeterd in de nette straat waar het herenhuis van Emma Petronella zich bevond. Een oude bekende kwam het geliefde nachtkastje van Bjarne brengen. Bjarne had hem gevraagd het op te halen uit Amsterdam, waar de ouders van Bjarne het al die tijd hadden bewaard.
Bjarne liep naar de auto die voor het herenhuis van zijn hospita stond geparkeerd. In de kofferbak lag zijn nachtkastje. Een donkerrood geschilderd vierkant kastje.
De robuuste roodharige Willem hielp Bjarne met het uitladen. Plots viel de blik van Bjarne op een boek dat in de kofferbak lag. Hij pakte het op en begon te lachen. “Vijfentwintig slimme en sociale manieren om een vrouw te versieren” stond er in rode letters op de kaft van het boek.
Het was al een paar dagen mooi zomerweer. Niet heel warm, maar de hele dag zon. Geen wolken in de lucht. Een strak blauwe lucht.
Bjarne deed overdag zoveel indrukken op dat waardoor hij in de avond niet te laat naar bed ging. Om in de ochtend weer fris en uitgeslapen op te staan.
Een bizarre droom had Bjarne, over het boek van Karel Krampool dat hij enkele maanden eerder gelezen had. Vlagen van die droom kon hij zich de volgende ochtend herinneren.
Wanhopig had Bjarne in zijn droom geprobeerd het leven van de kunstschilder Ancel Favre te redden door hem een levenselixer te laten drinken met krachtige kruiden en geheime ingrediënten. En inderdaad hij ging niet dood, maar hij veranderde in een reus die iedere dag twee meter groter werd.
Zwetend werd Bjarne wakker in zijn bed met de droom in zijn hoofd. Een romanpersonage was een reus geworden.
Toen Bjarne naar de brievenbus liep om de ochtendkrant op te halen liep Frits de zwarte kater met hem mee naar de voordeur. Bjarne nam de krant mee naar de woonkamer omdat hij de cultuurbijlage wilde lezen.
Er stonden twee interessante artikelen in de ochtendkrant. In de boekenbijlage een artikel over de schrijver Karel Krampool. Een recensie over zijn nieuwe boek waar tot de grote verbazing van Bjarne een reus in voor bleek te komen.
Een reus die ieder jaar een meter groter werd!
En een artikel over de kunstschilder C. Buurtveen waar Bjarne model voor had gestaan.
Aan de gesprekken met Chris Buurtveen had Bjarne wel iets gehad. Hij kon met kunstschilder Chris goed over abstracte emoties praten. In het artikel stonden zinnen die Bjarne niet goed begreep. Chris vergeleek ieder mens met een reus. Dat vond Bjarne vreemd want daar had hij Bjarne nooit iets over verteld. En wat een merkwaardig toeval!
Het schilderij dat Chris van Bjarne had gemaakt was inmiddels voltooid en zou te zien zijn op de aanstaande tentoonstelling met werken van de kunstschilder. Voor Christiaan Buurtveen bestond er een wereld tussen het zichtbare en het onzichtbare. Hij kon die wereld vastleggen in zijn schilderijen. Het gaf zijn werk een mysterieus karakter.
Bjarne had daar bewondering voor, maar het was niet hetgeen hij zelf zocht in zijn behoefte om te schilderen. Met zijn beste vriend Peter Halm praten was leuker, want die zag vaak humor in gebeurtenissen die in feite dramatisch waren. De schilderstijl van Peter Halm was vrijer dan die van Chris Buurtveen. Een stijl die vaak confronterend was door het doorzetten van de abstractie. Er gebeurde iets onverwachts wanneer je naar het werk van Peter keek.
Emma had een nieuwe brief uit Amerika gestuurd. De toon van deze brief was veel persoonlijker dan haar vorige die meer een reisverslag was over haar escapades. Ze schreef aan het einde van de brief zelfs dat ze Bjarne miste en dat hij Frits, de zwarte kater, van haar een knuffel moest geven.
Bjarne kreeg er een warm gevoel over dat deze brief veel liever was. Zou ze dan toch werkelijk van hem houden?
Bjarne legde de brief in het vierkante nachtkastje.
Die nacht droomde Bjarne dat hij een brief schreef aan de mysterieuze Gerard Vroeg, met wie hij de liefde voor populaire muziek deelde. Het was zonder meer een muzikale brief al werd hij slechts in een droom geschreven. Een gevoelswereld waarin de muziek de overhand had. Flarden David Bowie en fragmenten van de Velvet Underground kwamen voorbij in de bizarre droom.
Toen de jeugdige Bjarne de volgende ochtend wakker werd hoorde hij dat Frits aan het miauwen was. Hij had een jonge merel gevangen in de tuin. Bjarne schrok, maar realiseerde zich dat het de natuur was. Frits had een jachtinstinct. Dat hadden alle zwarte katers.
Hij twijfelde. Bjarne vroeg zich af of hij die brief waarover hij had gedroomd, werkelijk moest gaan schrijven. Hij had Gerard al eerder een korte brief gestuurd en daar had hij uitgebreid antwoord op gekregen. Hij kon iets over die bizarre droom schrijven, maar dan zou hij weer de verwarring van diezelfde droom voelen. Misschien was het beter het later te doen, wanneer hij de droom al grotendeels vergeten was. Dan was er ook meer vrijheid om er over te schrijven.
Bjarne had het gevoel dat Gerard en hij goede vrienden waren. Ook al spraken ze dat nooit tegen elkaar uit. Het gevoel moest er zijn anders had hij die gedachten niet.
Schrijver: Bjarne Gosse